Yaş Boya Tesislerinde Exproof Ürün Kullanılmasının Önemi

Yaş boya tesislerinde exproof ürün kullanılmasının önemini bahsetmeden önce exproof ve atex kelimelerinin ne anlama geldiğini açıklamakta fayda  bulunmaktadır:

Exproof ; Explosion Proof kelimesi-nin kısaltılmasıdır. Explosion Proof kelimesinin anlamı ise ; patlamaya karşı dayanıklıdır. ATEX, Fransızca “ATmosphéresEXplosives” kelimelerinin ilk hecelerinin birleşiminden oluşmuş bir kelimedir ve Patlayıcı Atmosferler anlamına gelmektedir. Exproof malzemeler , ATEX  sertifi-kalı olmak zorundadır.
İlk ATEX Direktifleri 2003 yılında Avrupa birliğinde yayınlanmıştır. 2007 yılında ise IEC-Ex olarak dünya çapında standartlaştırılmıştır. En son yayınlanan standart  IEC 60079-10-1-2015’tir. 
Yaş boya tesislerinde kullanılan boya ve tiner patlayıcı madde ola-rak tanımlanmaktadır.  Bu nedenle yaş boya tesisleri için ATEX sertifi-kası son yıllarda  önem kazanmıştır. Exproof ürün kullanılarak olası bir patlama ve akabinde yangının başlaması önlenmiş olur. Bir çok yangın sadece küçük bir kıvılcım ile başlamıştır. İş sağlığı ve iş güvenliği-nin tam olarak sağlanabilmesi için iş ortamında oluşabilecek tehlikelerin risk analizleri yapılarak ortadan kaldırılmaları gerekmektedir. İş güvenliğinin sağlanması için alınan tedbirlerle hem işçi, hem işletme, hem de iş yeri korunmuş olur.
Yaş boya tesislerinde kullanılan boya ve tinerin emniyet ve sağlıkla ilgili bilgilerini içeren  malzeme emniyet çizelgesi (MSDS : materi-al safety data sheet ) mevcuttur. MSDS belgesi , o maddenin sağlıklı kullanımı ile ilgili ikazlar içerdiği gibi, parlama ve patlama ile ilgili bilgiler de içermektedir.  
Tehlikeli Bölge Sınıflandırma yani zone nedir sorusu en çok karşılaştı-ğımız sorudur. 
ATEX 137 (ATEX 1999/92/EC) veya “patlayıcı ortamların tehl ikelerinden çalışanların korunması hakkında tüzük” madde 6 gereği, tehlikeli bölge tanımı (zone ayrımı) işverene bırakılmıştır. Zone tanımla-rını kısaca özetlemek gerekir ise :

Zone 0 ( Bölge /Kuşak):  Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı mad-delerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerlerdir.
Zone 1 ( Bölge /Kuşak): Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patla-yıcı ortamın normal çalışma ko-şullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerlerdir.
Zone 2 ( Bölge /Kuşak): Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluş-turma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.

Yaş Boya uygulaması  kapalı bir kabinde yapılıyor ise kabinin içi tehlike bölgesi zone 1 olarak kabul edilebilir. Boya uygulaması kapalı bir kabinde yapılmıyor  ise boyanan  yapıldığı bölge zone 1 , boya uygu-lamasının   1 metre uzağı ise  zone 2 olarak kabul edilebilir. Zone ayrım-larını ayrıca LEL seviyesine göre de yapılabilir ve %50 üzerinde LEL bulunduran yerler  Zone 1 olarak tanımlanmaktadır. 

Yaş boya kabini içerisindeki elekt-rikli ürünlerin mutlaka exproof özellikte ve zone 1 sınıfına uygun ATEX belgesi bulunması gerekir. Özellikle boya kabin içerisindeki aydınlatmalar , prizler , açma kapa-ma  düğmeleri bu elektrikli ürünler sınıfına girmektedir. 
Yaş boya tabancalarının da Atex sertifikalı olarak kullanılması gerek-mektedir. 

Ayrıca sürtünme ve kıvılcım oluş-masına karşı egzoz fanlarının da exproof özellikte olması gerekir. 
Elektrik panosunun ise exproof yada zone bölgesi dışında olması gerekmektedir. 
Yaş Boya kabini içerisinde eleman boya lifti kullanıldığında ;  hareket motorların exproof seçilmesi yada pnömatik lift kullanılması gerekir.